We leven in tijden van oorlogspropaganda, nepnieuws en ‘alternatieve feiten’. Hoe krijgen we nog greep op de werkelijkheid en kunnen we waarheid van leugen onderscheiden? Wellevendheid en beschaving lijken niet de voornaamste kenmerken van onze tijd. Historicus Hein Klompmaker schreef er een essay over onder de titel ‘Werkelijkheid als zoekopdracht. Kijken naar hetzelfde, maar het anders zien’. Het boek wordt op 24 april a.s. gepresenteerd in de Romaanse Kerk van Marum. De burgemeester van de gemeente Westerkwartier, Ard van der Tuuk, neemt het eerste exemplaar in ontvangst.
In dertien verhalen vertelt Klompmaker over zijn zoektocht naar werkelijkheid, echtheid en waarheid. Door voor de essayvorm te kiezen, benadrukt hij het persoonlijke van zijn onderzoek en de voorlopige conclusies die hij eraan verbindt. “Het is niet bepaald een zelfhulpboek, waarbij je leert om waarheid van leugen te onderscheiden. Daarvoor ligt het probleem voor mij veel te gecompliceerd. Mensen van alle tijden hebben met het probleem te maken gehad en er mee geworsteld. Dat is voor mij niet anders en ik hoop dat de lezer zich uitgedaagd voelt om er over na te denken”, aldus Klompmaker.
Centraal in het essay staat de vraag hoe we werkelijkheid van nepnieuws en desinformatie kunnen onderscheiden. De historicus benadert de vraag vanuit drie alter ego’s: de historicus, de schoolmeester en de schrijver. Een breed scala aan onderwerpen passeert daarbij de revue: live registraties op tv, krantenberichten, foto’s, documentaires, schilderijen, biografieën, kunstmatige intelligentie (AI), games, maar ook aspecten van de eigen familiegeschiedenis. “Juist het onderzoek naar mijn ouders en grootouders in de oorlog, dus vóór mijn geboorte, leverde me de meest verrassende uitkomsten op. Twee van de verhalen gaan over hen en spelen zich af in de omgeving van het Groningse Marum, waar ik ben opgegroeid.” De auteur kijkt naar een foto van zijn vader, maar realiseert zich dat hij er anders naar kijkt dan een willekeurige buitenstaander. Het brengt hem op de vraag of een historicus wel de geëigende persoon is die zijn eigen familiegeschiedenis moet onderzoeken en beschrijven.
Het essay van Klompmaker is persoonlijk, praktisch, filosofisch, maar toegankelijk geschreven en herkenbaar voor een breed publiek. Vanaf 25 april ligt het in de boekhandel.